O co chodzi z „Kampinoskimi Bagnami”?

Niedawno pisałem kilka słów o projekcie „Kampinoskie Bagna”. Przypomnijmy krótko: za ponad 4 mln euro mają zostać podjęte działania chroniące wilgotne siedliska w Puszczy Kampinoskiej, ale tak, aby nie zaszkodzić okolicznym mieszkańcom. Przedsięwzięcie ma być realizowane do końca marca 2018 roku. Tylko o co konkretnie w tym chodzi?

Sprawę rozjaśnia streszczenie programu. Poniżej przytaczam opis jego wybranych celów:
1) Przeprowadzenie skaningu laserowego kampinoskich bagien. Ma to posłużyć opracowaniu dokładnego i szczegółowego modelu terenu, co z kolei jest niezbędne, by przewidzieć skutki działań podjętych w ramach projektu (np., co się stanie, gdy podniesie się o określoną wartość poziom wód).
2) Wykupy gruntów – działaniami tymi mają zostać objęte przede wszystkim wsie: Kępiaste, Łubiec, Bieliny, Famułki Brochowskie i Miszory. Jak napisano w dokumencie, ich mieszkańcy od dłuższego czasu wyrażają chęć sprzedaży swojej ziemi. Wykup jest niezbędny dla przywrócenia właściwego uwilgotnienia tych terenów. W rejonie Brochowa wykup umożliwi wybudowanie ogroblowania Łasicy (o czym poniżej), co podniesie uwilgotnienie terenu, natomiast w rejonie Kępiastego w planach jest wykonanie szeregu progów na Kanale Zaborowskim i likwidacja sieci rowów melioracyjnych.
3) Wprowadzenie wody do obniżeń terenowych. W zachodniej części KPN, na obszarze północnego pasa bagiennego, odwadnianego obecnie przez kanał Łasica o wybitnie antropogenicznym charakterze, zachowały się obniżenia, które mają charakterystyczny warkoczowaty kształt i są pozostałością dawnych koryt cieków odprowadzających okresowo wody z tego terenu. Niniejsze działanie ma na celu umożliwienie wysokim wodom z kanałów przedostawania się do obniżeń terenowych. Woda w lokalnych obniżeniach spowoduje wzrost retencji wodnej i stabilizację wyższego poziomu wód gruntowych w ich najbliższym otoczeniu (mikrozlewni). Wody wysokie prowadzone przez główne kanały na terenie Puszczy Kampinoskiej zostaną wprowadzone do 3 warkoczowatych obniżeń terenowych, które znajdują się w rejonie dolnej Łasicy oraz Żurawinowego. W każdym z tych miejsc, w okresie marzec 2015 – grudzień 2016r., zostanie wykonany przekop łączący lokalne obniżenie z jednym z kanałów głównych. Łączna długość planowanych kanałów to ok. 1000 mb. Zaplanowane budowle nie będą ingerowały w koryta kanałów głównych, gdyż ich rolą będzie jedynie przetaczanie wód wysokich.
4) Ogroblowanie (wałowanie) kanałów podstawowych ma na celu niedopuszczenie do szybkiego przedostawania się wód opadowych do koryta kanału, gdyż, jeżeli się już w nim znajdą, odprowadzane są szybko poza obszar Parku Narodowego. Celem budowy grobli (wałów) jest zwiększenie uwilgotnienia siedlisk mokradłowych przez zmniejszenie drenującej roli Łasicy i Kanału Zaborowskiego. Groble zostaną wykonane wzdłuż dolnego odcinka Łasicy oraz na Kanale Zaborowskim w okresie marzec 2015 – grudzień 2016. Łączna długość planowanych grobli to 7,6 km. W obniżeniach terenowych groble wyposażone zostaną w 21 rurociągów z klapami zwrotnymi. Klapy te pozwolą wodzie z kanału, w okresie wysokich stanów wód, na rozlewanie się po terenie sąsiadującym z tym kanałem, nie dopuszczając jednocześnie do cofania się wody z łąk do kanału.
5) Przetamowanie rowów melioracyjnych na gruntach skarbu państwa. Budowę przetamowań zaplanowano na okres marzec 2015 – grudzień 2016. Będą one realizowane na wszystkich obszarach. Łącznie planowanych jest wybudowanie 40 zastawek. Będą to niewielkie budowle ze stałym poziomem piętrzenia. Maksymalna wysokość progów (0,5 m) wynika z założenia, iż wszelka woda z otuliny Parku oraz terenów prywatnej własności w granicach KPN, musi być do kanału w Parku przyjęta. Spiętrzone na skutek zainstalowania przegród wody, (efekt tzw. “cofki”) nie mogą spowodować podtopień gruntów prywatnych, bez względu na ich położenie (w Parku i otulinie).
6) Modernizacja grobli przeciwpowodziowej w Sadowej – zostanie zmodernizowana grobla rozdzielająca wilgotne siedliska Puszczy Kampinoskiej zlokalizowane w „dolinie” cieku Czarna Struga od okolicznych terenów zabudowanych.
7) Likwidacja rowów melioracyjnych na gruntach Skarbu Państwa. System melioracyjny rowów na obszarze doliny Wisły został wykonany na potrzeby rolnictwa, które z biegiem lat straciło na znaczeniu. Tereny te w wyniku systematycznych wykupów są przeznaczane do zalesienia lub (najczęściej) naturalnej sukcesji. Wiele rowów, szczególnie tych o lokalnym charakterze, straciło rację bytu, powoli ulegając wypłyceniu i zarośnięciu. Ale nawet wypłycone i odprowadzające już zdecydowanie mniej wody niż pierwotnie – w dalszym ciągu pełnią drenującą rolę. Na obszarach, gdzie nie regulują już stosunków wodnych na gruntach prywatnych, rowy te są zbędne i wytypowano je do likwidacji. Łącznie długość rowów przeznaczonych do likwidacji to 3,3 km.
8) Koszenie łąk na powierzchni około 56 ha w rejonie dolnej Łasicy i Kanału Zaborowskiego.
9) Opracowanie planu zarządzania populacją bobra. Zostanie przeprowadzony uspołeczniony proces przygotowania planu zarządzania populacją bobra w Puszczy Kampinoskiej. Zostaną zebrane dane dotyczące występowania bobra na tym terenie i szkód ekonomicznych, jakie on powoduje. Zostaną też prześledzone skutki różnorodnych działań ochronnych i zabezpieczających prowadzonych na innych obszarach. Wszystkie dostępne informacje zostaną przedyskutowane na spotkaniach z głównymi interesariuszami (odpowiedzialni za gospodarkę wodną, właściciele gruntów, rady gmin, władze i organizacje lokalne), a ostateczna strategia ochrony tego gatunku będzie uzgodniona między tymi podmiotami.